Gazeteci Bahadır Özgür: "Tamamı enerjide hızla yuvarlandığımız çöküşü anlatıyor. Rapordan da yararlanarak, faturanın ardında gizlenen saadet zincirini özetleyelim şimdi. Bakın iktidar elektrik şirketlerinin kârını korumak için nasıl sinsice işler yapıyor..."
İzmir’de iki kişinin kaçak elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetmesinin yankıları devam ediyor. Gazeteci Bahadır Özgür, İzmir’deki faciadan yola çıkarak elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesiyle başlayan facialara dikkat çekti ve faturalarda gizlenen saadet zincirini anlattı. “Bize nasıl kazık atıyorlar?” sorusuna yanıt arayan Bahadır Özgür, “Faturaya baktığımızda hangi hizmete ne kadar para ödediğimiz, ha bire yapılan zamlarla neyi, kimi finanse ettiğimiz belli değil” dedi.
Makine Mühendisleri Odası’nın (MMO)Türkiye’nin Enerji Görünümü Raporu’na işaret eden Özgür, “Tamamı enerjide hızla yuvarlandığımız çöküşü anlatıyor. Rapordan da yararlanarak, faturanın ardında gizlenen saadet zincirini özetleyelim şimdi. Bakın iktidar elektrik şirketlerinin kârını korumak için nasıl sinsice işler yapıyor” ifadelerini kullandı.
Bahadır Özgür, saadet zincirini şöyle anlattı:
“Elektrik dağıtımı özelleştirildikten hemen sonra EPDK ‘brüt kâr marjı’ sınırı getirdi. Yani perakende satış yapan şirketlerin ne kadar kâr edeceği düzenlemeyle belirlendi. Oran yüzde 2.33’tü. Sonra 2012’de hemen bir değişikliğe gittiler ve oranı yüzde 3.49’a çıkardılar. Elektrik Mühendisleri Odası, artışın vatandaşın faturasında 400 milyon liranın üzerinde ek yüke sebep olacağını belirterek dava açtı ve kazandı. EPDK, oranı 2016-2020 dönemi için yüzde 2.38’e çekti. Çekti çekmesine de 2020’de yeni bir sinsiliğe imza attı. 2025’e kadar geçerli olacak kâr marjını ‘bürüt’ değil, ‘net’ olarak belirledi. Brüt hesabından hangi kalemleri çıkarıp netleştirdiğini elbette bilmiyoruz. Yani ta 2015’te mahkeme kararı ile iptal edilen artışın intikamını halktan 2020’de aldı.
‘HER MAALİYETİ BİZE ÖDETİYORLAR’
“Kâr marjı düşük” diyen çıkacaktır. Bir başka sinsilik de burada başlıyor ama. Az önce Gediz Elektrik örneğinde gördüğümüz gibi hem dağıtım hem tedarik şirketleri aynı çatı altında. Faturaya yansıyan ‘perakende bedeli’ ile ‘dağıtım bedeli’ ayrı ayrı kâr demek. Bu şirketler bir de ihaleler açıyor, yatırım yapıyor. Onları alanlar da yine kendilerinin taşeronları. Kesilen faturalar doğrudan bizim elektrik faturamıza yazılıyor. Hani ay sonu gelen faturaya bakıp, “ne kullandım da bu kadar ödüyorum” diyorsunuz ya, şirket yaptığı her işin maliyetini bize ödettiği için kabarıyor o rakamlar.
Sırf yediğimiz kazığı görmeyelim diye ayrı ayrı açıklanan perakende, dağıtım, iletim sistemi kullanım, kayıp/kaçak, faturalama ve sayaç okuma bedelleri 2016’da ‘enerji’ ve ‘dağıtım’ diye iki kalem altında birleştirildi. Yetmedi, 2019’da bu sefer ikisini bileştirip adına ‘enerji tüketim bedeli’ dediler. Böylece ne için ödeme yaptığımızı hiç göremiyoruz.
‘TÜKETTİĞİMİZDEN KAT KAT FAZLASINI ÖDÜYORUZ’
1 Temmuz’da gelen zam sonrası EMO’nun yaptığı bir hesap işin iç yüzünü bize gösteriyor. Asgari yaşam standardını korumak için 4 kişilik bir ailenin tüketmek zorunda kaldığı 230 kWh elektrik için 354.4 lira ödeniyordu. Zamdan sonra fatura 476 liraya çıktı. Faturanın yalnızca yüzde 23.8’i elektrik bedelinden oluşuyor. Fon ve vergi oranı da yüzde 10.3. Kalan yüzde 65.9’u dağıtım bedeli. Özelleştirme olduğundan beri tükettiğimizin kat kat fazlasını ödetiyorlar bize.
Daha neler ver neler…
Sonuç olarak elektrikte kurulmuş bir saadet zinciri var. Hizmetler çöküyor, şirketlerin kârını korumak için devlet halkına açık açık kazık atıyor. Özel şirketlerle kamu hizmetini sürdürmenin imkanı kalmadı. Cezasını paramızla da canımızla da ödüyoruz.”
